Баш Сөз

Бул китепте адам денесинин жана бүт өсүмдүк, жаныбар түрлөрүнүн негизги материалы болгон клеткалар каралат. Көп адамдын оюнда бул тема биологиянын же кандайдыр бир деңгээлде химиянын темасы болуп саналат. Алардын ою боюнча адам клеткасы жөнүндөгү бир китеп бир биология же бир химия китеби гана болушу мүмкүн. Бирок колуңуздагы бул китеп болсо бир химия же биология китеби эмес. Максат – окурмандын бул темадагы илимий маалыматын көбөйтүү, ага биологиялык терең маалыматтарды үйрөтүү да эмес. Себеби клетка жөнүндө биология билимин жогорулатуу адамга көп деле пайда алып келбейт. Мындай маалыматтар ансыз да мектептерде окуучуларга окутулат, бирок көпчүлүгү буларды кыска убакыт ичинде эч качан эстебей турган болуп унутат. Мунун себеби – мектептерде окуучуларга берилген мындай маалыматтардын толугу менен туура эмес бир логикага таяндырылып түшүндүрүлүшү.

Негизи ал туура эмес логика жаш өспүрүмгө кичинекейинен сиңирилип башталат. Жаш бала дүйнөгө байкоо жүргүзө баштагандан баштап айланасындагы нерселерге таң калып, суроолор узатат. Мисалы, күндү карап, таң калып, сурайт: кантип мынчалык чоң оттон турган топ абада турат жана адамдар үчүн эң ыңгайлуу аралыктан, эң ылайыктуу көлөмдө жылуулук менен жарык жөнөтөт? Аны ал жерге ким, кантип жана эмне үчүн жайгаштырган?

Бирок ал бала ушул сыяктуу суроолорго көбүнчө мындай жооп алат: күн миңдеген жылдан бери ошол жерде турат, бул өтө кадыресе бир нерсе. Мындан тышкары, аны ал жерге эч ким койгон эмес. Чоң бир жарылуу натыйжасында «кокустан» ошол жерге жайгашып калган, дүйнө да «кокустан» адам жашоосу үчүн идеалдуу бир алыстыкта пайда болгон.

Чындыгында болсо бул суроолордун туура жообу «күндүн адамдарга жылуулук менен жарык бериши – бул Улуу Аллахтын чексиз илиминин жана кемчиликсиз жаратуусунун бир чагылышы» деген жооп. Эгер Аллах каалабаса, күн болмок эмес жана биз жер бетинде жашай алмак эмеспиз. Же болбосо, күн дүйнөдөн алысыраак же жакыныраак болгондо, анда да жашай алмак эмеспиз. Күн, бүт айланадагы нерселер сыяктуу, Аллахтын бир керемети жана мээрими. Аны дайыма эстешибизге жана Ага шүгүр кылышыбызга себепчи болушу керек.

Бирок, жогоруда айтылгандай, жаш бала көбүнчө мындай жооп албайт, биринчи айтылгандай жооп менен «уктатылат». Ар бир окуяда ушул логикага жолугат жана аягында ал да эч нерсеге таң калбаганды жана эч нерсенин кереметтүүлүгүн байкабаганды үйрөнөт. Бир мөмөнү биринчи жолу жегенде кантип дарактардын адамдарга мынчалык пайдалуу жана сонун нерселер берээрин сурайт. Чоң ыктымалдык менен ошол эле жоопту алат: дарактар миллиондогон жылдан бери мөмө берип келе жатат. Бул кадыресе көрүнүш, таң кала турган эч нерсе жок.

Мына ушундайча бейкапарлаштырылган жаш бала чыныгы таалимин мектепте алат. Мектептеги табият таануу, же бир аз чоңойгондо физика, химия, биология сыяктуу сабактарында нерселер, жандыктар жана окуялардын бир тараптуу баяндалган «илимий түшүндүрмөлөрүн» окуп үйрөнөт. Сабактарда адам денесин же табиятты тааныйт, бирок алардын сөзсүз кадыресе нерселер экенине, керемет эместигине ишендирилет. Сураш керек болгон суроолор эч суратылбайт. Бул кантип пайда болгон, бул жердеги акылдын булагы эмне, кантип мындай тең салмактуулук пайда болушу мүмкүн деген сыяктуу суроолорду эч сурабаганды үйрөнөт. Мисалы, дарактардын кантип мөмө пайда кылаарынын биологиялык детальдарын үйрөнөт, фотосинтез же өсүмдүктүн түзүлүшү жөнүндө маалыматтар айтып берилет. Бирок кайра эле «кантип бир жыгачтын ичинен адамдын тамагына жана ден-соолугуна ылайыктуу, дүйнөнүн эң сонун пакети менен пакеттелген сонун азыктар чыгат?», «бул дарактын да, адамдын да бир акыл ээси тарабынан жаратылгандыгынын, дарактын адамга мөмө берүү үчүн атайын жаратылгандыгынын далили эмеспи?» деген сыяктуу суроолорду сурабайт. Ал нерселердин эмне максатта пайда болгонун ойлонбойт. Алардын табияты жөнүндө көбүрөөк маалымат үйрөнүү менен гана алектенет. Адамга эч нерсе бербеген, жүрөгү менен рухуна такыр оң таасир этпеген, бош маалыматтар, ысымдар...

Ушундайча жаратуу кереметтерине карата бейкапар болуп калат. Эч нерсеге таң калбоону, өзүн көрөм деп ойлогон бир көргө айланууну үйрөнөт. Эми андан да чоң кээ бир пикирлерди кабыл алууга даяр болуп калат. Мына ошондо таалимдин акыркы этабы болгон «эволюция теориясы» ишке киришет.

Себеби айланасын курчаган бүт кереметтерге жана керемет чындыктарга көзү жумулуп, бейкапарлашып калган жаш өспүрүм бир суроонун гана жообун берүүдө кыйналып жаткан болот: бүт бул жандыктар башында кантип пайда болушкан? Эволюция мына ушул жерде бүт нерсе «кокустан» пайда болгон деген акылга сыйбас бир көз бойомочулукту илим тонун жамынып ага сунат.

Эволюциянын калптары менен алданган ал жаш өспүрүм мындан соң эми өмүрүнүн калган бөлүгүн өзүмчүл каалоолорун канааттандырууну, жеп-ичүүнү гана көздөп, эч ойлонбой бейкапар өткөрө алат. Себеби ошол кезге чейин дагы эле аны кыйнап келген абийиринин акыркы сыныктарын да ушундайча жүрөгүнөн чыгарып салган болот. Өлүм аны ошол абалында кокустан кармап, тозокко ташталганда болсо дүйнөгө кайра катуу жана ыймандуулардан болуу үчүн жалбарат. Бирок ага «...Силерге ал жерде (дүйнөдө) сабак ала турган адам сабак алганчалык (узун) өмүр бербедикпи? Силерге эскертүүчү да келген болчу. Андай болсо (азапты) таткыла; эми заалымдар үчүн бир жардамчы жок» (Фатыр Сүрөсү, 37)деп жооп берилет.

Мына ушул себептен адамдын милдети – аятта айтылгандай, ага берилген мөөнөт ичинде сабак алып ойлонуу. Ал мөөнөттүн качан бүтөөрүн билбегени үчүн бир мүнөтүн да жоготпошу керек. Адам өзүнүн жана айланасындагы нерселердин кантип жаратылганын ойлонуу, жана ушундайча Аллахты таануу, Анын кудуретин түшүнүүгө аракет кылуу үчүн жаратылган. Дүйнөдөгү өмүрүнүн негизги максаты ушул.

Бул китептин максаты – ошол сабак алып ойлонуу аракетине көмөкчү болуу. Жогоруда мектептерде окутулган бош маалыматтардын адамдардын мээлерин уктатаарын, себеби суралышы керек болгон суроолордун эч суратылбаганын айткан элек. Алдыда кээ бир илимий маалыматтарды да карайбыз, бирок ошол эле учурда суралышы керек болгон суроолорду сурап, кубулуштардын артындагы сырларды тапканга аракеттенебиз.

Киришүү Клетканын керемет баянына өтүүдөн мурда эволюциянын туура эмес логикасы жөнүндө сөз кылуу туура болот. Эволюция бир алдамчылык жана өтө жакшылап даярдалган башка алдамчылыктар сыяктуу эле, анын да өз ичинде карама-каршылыктуу бир логикасы бар. Чындыгында ойдон чыгарылган сценарийлер менен көз бойомочулуктардан гана турган «эволюция логикасын» бир мисал менен түшүндүрүүгө болот. Пульт менен башкарыла турган бир оюнчук машина элестетели. Машинаны башкарган киши бир жерге жашынып алган дейли. Ал машинанын кыймылдап жатканын көргөн башка бир киши пультту жана аны колдонгон кишини көрбөгөнү үчүн, машинанын кыймылдарын гана көрөт. Ал байкоочу окуяны карап машинанын өтө акылдуу кыймылдар жасап жатканын көрөт. Машина жүргөн жолуна жараша багытын өзгөртүп, акылдуу маневрларды жасайт. Бул учурда эгер байкоочу «сөзсүз көргөн нерселериме гана ишенем» деген принципти карманган болсо, көргөн нерселерин гана чындык деп кабыл алат. Ал көрө албаган, жете албаган башка бир чен-өлчөм болушу мүмкүн экенин танат. Ал байкоо жүргүзө албаган бир чен-өлчөмдө акылдуу бир адам бар экенин жана машинанын анын башкаруусунда кыймылдап жатканын кабыл албайт. Ошондуктан эми анын «машина ар кандай кокустуктар натыйжасында акылдуу кыймыл-аракет жасоо жөндөмүн иштеп чыккан» деп кабыл алуудан жана өзү менен айланасындагыларды да буга ишендирүүгө аракет кылуудан башка жолу калбайт. Эми акылдуу бир таяныч таба албаганы үчүн бул «кабыл алган пикирин» эч болбосо илим тонун жамынып колдой турган ойлоп табылган теорияларды чыгарууга кезек келет. Бир аз ой-кыялын пайдаланып бул маселени да чечет: машинаны түзгөн атомдор, канчалык мүмкүн эместей көрүнсө да, «кокустуктар натыйжасында» бул татаал түзүлүштү пайда кыла тургандай абалда биригишкен. Ал атомдор кокустан мынчалык татаал жана бир мааниге ылайык бириккен соң болсо акыл жүгүртүү, чечим алуу, өзүнөн-өзү аң-сезимдүү иш-аракеттерди жасоо сыяктуу абстракттуу касиеттерге да ээ болушкан. Ошентип машинаны түшүндүргөн бир «теория» чыгарылган болот. Ал «илимпоз» кыска убакыт ичинде өзү сыяктуу ойлонгон башка адамдарды да табат. Алар чогуу ал ишти жакшылап өнүктүрүп, бул темада бир «трибуна» түзүшөт жана жаңы бир «илим тармагын» пайда кылышат. Андан соң машинанын кыймылдарын илимий жактан изилдеп, ар түрдүү формулаларды иштеп чыгышат. Машинанын алдынан бир бурулуш чыкканда ылдамдыгын канчалык азайтаарын, кандай бурч менен бурулаарын, кандай шарттарда канчалык ылдамдыкта жүрөөрүн, кандай учурларда жайлап, токтоорун, качан артка жүрөөрүн жана ушул сыяктуу дагы көптөгөн өзгөчөлүктөрүн кылдаттык менен өлчөп, эсептеп формулага салышат. Ал татаал эсеп, формулаларды камтыган чоң бир китеп да жазылат. Бирок негизги маселе машинанын өзүнөн-өзү мынчалык кемчиликсиз иштер жасай ала турган бир абалга кантип келгенин түшүндүрүүдө турат. Бирок ал «илимпоздор» тарабынан жасалган анализ жана изилдөөлөрдүн эч бири бул суроонун жообун бере алган эмес. Машинанын техникалык өзгөчөлүктөрү жана майда-чүйдөлөрү жөнүндө сансыз маалыматтарды аныкташкан жана күн өткөн сайын дагы жаңыларын ачып жатышкан болот. Бирок окуянын башталыш негизи жөнүндө эч өнүгүү жок. Колдо биринчи күндөгүдөн башка эч бир маалымат жок; машинаны ким жасаган, машина кантип «акылдуу» кыймыл-аракеттер жасайт, бул суроолор дагы эле сыр бойдон. Бирок, муну кылдаттык менен жашырышат. Баарынан мурда, бул суроо жөнүндө сөз козголушуна мүмкүн болушунча жолтоо болушат. Сөз козголгондо болсо өз ойлорунда өтө «илимий» бир түшүндүрмө жасашат; балким бүгүн бул темада колубузда эч нерсе жок, бирок илим келечекте бүт булардын жообун табат. «Машина өзүнөн-өзү пайда болгон» деген көз-караш ушунчалык алга кетип, эми ал илимпоздордун карьерасынын негизине айланган. Ушул себептен, болгон күчтөрү менен бул теорияларын ишенимдүү көрсөтүү үчүн күрөшүшөт. Адамдардын акылын башка көз-караштар айлантпашы жана теориянын ишенимдүүлүгүнө көлөкө түшпөшү үчүн керек болсо, көз бойомочулук жана алдамчылыктарга да барылат. Кандай болгону менен, мындай «жароокер» бир максат үчүн көз бойомочулуктарга баруу толеранттуулук менен кабыл алынышы керек. Жазган китептеринин услубу ушунчалык кылдаттык менен түзүлгөндүктөн, машинанын техникалык өзгөчөлүктөрү жөнүндөгү кээ бир туура маалыматтар кичине иллюзиялар жана сөз оюндары аркылуу «машина кантип пайда болгон» жана «кантип «акылдуу» болуп калган» деген суроого да жооп берип жаткандай көрсөтүлөт. Негизи иштин чыныгы маанилүү тарабы ошол. Машинанын пайда болушу жөнүндө айтылган «туш келдилик» жана «кокустук» калптары ошол татаал формула жана эсептердин арасына чачылып, алар да илимий жарактуудай көрсөтүлөт. Аягында туура, бирок чындыкка алып барбаган формулалардын арасына идеологияга айланган жасалма жана чирик бир теория шамдагай бир көз бойомой чеберчилиги менен жайгаштырылат. Ошентип бул теория айткан жалгандарга илимий жактан далилденген деген көрүнүш берилет. Болгондо да, өтө ишенимдүү, өйдөдөн караган жана ишеним жаратуучу бир услуп колдонууга да өтө көңүл бөлүнөт. Эми жалган бир жолу бекемделген соң, ал жалгандын үстүнө чексиз фантазияларды куруу, сценарийлерди ойлоп табуу башкалардын кыял күчүнө калтырылган болот. Машина алда качан «эволюция процесси» ичиндеги ордуна жайгаштырылып, бул керемет нерсенин «укмуштуу кокустуктар чынжыры» натыйжасында пайда болгону да жарыяланып коюлган болот. Албетте, машинага латын тилинде бир ысым да берилет; «илимийлик» бойогу жакшылап көрүнүшү үчүн. Бир нерсени айта кетүү керек: илимдин машинанын кыймылдары жөнүндө тапкандарынын, жасаган эсептөөлөрүнүн баары туура болушу мүмкүн. Бирок булардын негизине, пайдубалына коюлган логика, б.а. «машина өзүнөн-өзү пайда болуп, акылдуу чечимдер алып кыймылдап жатат» деген көз-караш – эң башынан кыйраган бир логика. Бирок көп адамдар буларды байкабайт. Өтө кыска баяндар да алардын эң акылсыз көз-караштарга ишенишине жетиштүү болот. Себеби аттуу-баштуу илимпоздор айтып жатышат. Алар, албетте, алда канча жакшы ой жүгүртүшкөн, көбүрөөк билишет. Ошондуктан алардын айткандарынын баары туура. Алар кандай билип, кандай ойлонуу керек десе, ошондой кылыш керек. Билими жогору бир киши бул көз бойомочулуктардын түбүндөгү илимийлик бойогун көрсөтсө, анда башка басуу ыкмалары колдонулат. Алар психологиялык ыкмалар. Адамдардын көмүскө туюмуна таасир берип, аларды каалаган багытка бурууга шарт түзө турган психологиялык кысымчылык жана пропаганда ыкмалары теорияны жактоо планынын эң негизги бөлүгүн түзөт. Жогоруда айтылган «илимпоздордун» теориясын кабыл алып, жактоо заманбаптык, илимийлик, модерндик, жаңычылдык сыяктуу популярдуу түшүнүктөргө шайкеш көрсөтүлөт. Ал теорияларга каршы чыгуу болсо фанаттык, эскичилдик сыяктуу жагымсыз жана басынтуучу түшүнүктөргө шайкеш көрсөтүлөт. Ошентип ушул сөздөр менен караланууга, мөөрлөнүп калууга батынбаган көп адамдардын каршы чыгып маселе жаратышынын да алды алынат. Аягында уялбастан ойлоп чыгарылган жалган жана калптары, өтө кылдаттык менен кыялдан чыгарылган сценарийлери, чексиз фантазиялары, көз бойомочулук, алдамчылык жана иллюзиялары, социалдык-психологиялык кысымчылык ыкмалары, адамдардын көмүскө туюмуна таасир тийгизе турган методдору жана ар кандай мээ чайкоо ыкмалары менен –керектүү медиа жана илимпоздор логистикасын да түзүү менен- натыйжалуу бир пропаганда механизми түзүлгөн болот. Адамдардын көпчүлүгү болсо бул пропаганданын таасиринде калышат. Бирок, акылын колдонгон ар бир адам бул сыйкырдын таасиринен өзүн куткара алат. Ал үчүн машинанын кыймылдарын түшүндүрүү үчүн чыгарылган бул көрксүз теория тантырактык гана болуп калат. Себеби машинанын бир башкаруучусу бар жана машина ага берилген буйрукка жараша гана кыймылдап жатат. Муну байкоонун жолу болсо илим эмес, акыл жана аң-сезим. Илим, жогоруда айтылгандай, машинанын кыймылдарын гана изилдейт. Аны изилдеген соң илимдин иши бүтөт. Себеби илим жол көрсөтүүчү нерсе эмес, ал болгону бир инструмент. Машинанын өзүндө бир акыл жок экенин, бийик бир акылдын машинада чагылып жатканын түшүнүүнүн жолу болсо – акыл менен абийир. Мына ушундай касиеттери болбогон бир адам канчалаган университеттерди бүтүрсө да, илимий карьеранын туу чокусуна жетсе да, өмүрүн илимге арнаган болсо да, ушунчалык ачык бир чындыкты байкай албай күлкүмүштүү жана алсыз абалга түшөт. Окуя-кубулуштарды айланма жолдордон түшүндүрүүнү изденип, бүт өмүрүн зыянга салат. He gives wisdom to whoever He wills and he who has been given wisdom has been given great good. But no one pays heed but people of intelligence. (Qur’an, 2:269) Бул башын көтөрбөгөнү үчүн күндү байкай албаган жана дүйнөнүн кантип жарык-караңгы болоорун табуу үчүн бүт жер жүзүн кыдырып, өмүр бою бул темада миңдеген акылсыз теорияларды чыгарган бир кишинин абалына окшошот. Бул киши канчалык мээлүү болсо, ошончо көп жана татаал теорияларды чыгарат. Жарыктын булагын түшүндүрүү үчүн жер жүзүндөгү буюмдар жана кубулуштар арасында укмуш детальдуу байланыштарды курат. Бирок акылы болбогону үчүн, асманда күн бар экенин эч байкай албайт жана ушунчалык ачык бир чындыкты көрө албайт. Биз жашап жаткан бүт ааламдын жана бул ааламдын бүт бөлүктөрүнүн Аллах тарабынан жаратылганын жана Ал тарабынан тартипке салынганын түшүнө албаган бир адамдын абалы да ушундай. Бул адамдар эмне үчүн ушунчалык ачык жана так бир чындыкты түшүнө алышпайт? Бул сыр бизге Куранда кабар берилет: ичинде жашап жаткан ааламдын чыныгы маңызын түшүнүү үчүн мээ жетиштүү болбойт. Ал үчүн мээден тышкары, «акыл» да болушу керек. Бир адам акылдуу болсо гана мээнин тапкандарынан туура жана акылдуу жыйынтыктарды чыгара алат жана негизги чындыктарга жете алат. Мээ – мээнин бир функциясы. Ал эми акыл болсо – Куранда билдирилиши боюнча, жүрөктүн бир функциясы. Эгер бир адамдын жүрөгүн «дат басып калган болсо», акыл жүгүртө албайт жана натыйжада көргөн нерселеринен Аллахка жете албайт. Куранда жүрөктөрү «дат баскан», б.а. абийири менен акылы жок мындай адамдардан төмөнкүчө сөз кылынат: Же болбосо, алар тирилтилээрин күтүшкөн жокпу? Улуу бир күндө. Адамдар ааламдардын Рабби үчүн тура турган күндө. (Мутаффифин Сүрөсү, 4-6) Ал күнү чындыкты тангандардын абалы оор. Алар дин күнүн жалганга чыгарышууда. Бирок аны «чектен чыккан, зомбулукчу», күнөөкөрдөн башкасы жалганга чыгарбайт. Ага аяттарыбыз окулганда: «бул илгеркилердин жомоктору» деди. Жок, эч качан; алардын топтогондору жүрөктөрү үстүнө дат бастырды. Жок; чындыгында алар Раббилеринен пардаланып-айрылып калышты. (Мутаффифин Сүрөсү, 10-15)

Эң Кичинекей Жандык

Денебиздин бүт тарабында кичине, бирок кичине болгону менен татаал бир жашоо өкүм сүрөт. Адамдын кандайдыр бир органынын ичин микроскоп астында изилдегенде, ал жерде ал органды түзүү үчүн топтолгон жана тынымсыз кыймылда болгон миллиондогон миниатюралык жандыктардын жашап жатканын көрөбүз. Адам эле эмес, бүт жандыктар да клетка деп аталган ушул микроскопиялык жандыктардын жыйындысынан турат.

Клеткалар ядросуз (прокариот) жана ядролуу (эукариот) болуп экиге бөлүнөт. Бактериялар – ядросуз бир клеткалуу жандыктар. Адам жана жаныбар клеткалары менен өсүмдүк клеткалары ядролуу клеткалардан турат, бирок түзүлүшү жагынан бир-биринен айырмаланат. Өсүмдүк клеткалары ичиндеги хлоропласттар аркылуу күндүн нурун колдонуп адамдар жана жаныбарлар үчүн азык жана кычкылтек өндүрүшөт. Бул китепте көбүнчө адам клеткалары жөнүндө сөз кылынып, кээ-кээде өсүмдүк клеткалары да каралган.

Figure 1.1 Cross section of a cell. The nucleus (in the center) and the organelles.

Адам денесинде 100 триллиондон ашык клетка бар. Ал клеткалардын кээ бирлери ушунчалык кичинекей болгондуктан, алардын бир миллиону бириксе, бир ийненин башындай гана жерди ээлейт. Бирок кичине болгону менен, клетка илим дүйнөсү бир ооздон тастыктагандай, адамзат бүгүнкү күнгө чейин көргөн эң комплекстүү түзүлүш деген наамын сактап келүүдө. Дагы эле ачыла элек көп сырларды камтыган клетка эволюция теориясынын да эң чоң туюктарынын бирин түзөт. Белгилүү орус эволюционист А.И. Опарин көрмөксөн болууга мүмкүн болбогон бул чындыкты төмөнкүчө айтат: «тилекке каршы, клетканын келип чыгышы эволюция теориясын толугу менен камтыган эң караңгы чекитти түзүүдө.»1

Бул темадагы башка бир моюнга алуу болсо Johannes Gutenburg университети Биохимия институтунун башчысы профессор, доктор Клаус Дозеге (Klaus Dose) тиешелүү. Дозе тирүү клетканын келип чыгышы жөнүндө; «көп иш-аракеттерге карабастан, акыркы 30 жылдан бери тирүү клеткалардын келип чыгышын түшүндүрө ала турган кандайдыр бир ачылыш жасала алган жок.»2 деп, эволюциянын жашоонун келип чыгышын эч түшүндүрө албашын мойнуна алууда.

жабылганы жана андан ары баруунун кажети жок экени апачык көрүнүп турат. Себеби, белгилүү болгондой, жандуу дененин негизги курулуш материалы – бул клетка. Ошондуктан, алигече клетканын, ал тургай, клетканы түзгөн белоктор менен белокторду түзгөн аминокислоталардын пайда болушун да түшүндүрө албаган бир теориянын дүйнө жүзүндөгү жандыктардын келип чыгышын түшүндүрүшү мүмкүн эмес.

Тескерисинче, клетка адамдын «жаратылгандыгын» көрсөткөн эң керемет далилдердин бирин түзүүдө.

Клетка жашай алышы үчүн өтө маанилүү бүт негизги бөлүкчөлөрү чогуу бар болушу керек. Б.а. клетка «эволюциялык бир процесс» натыйжасында пайда болгон деген киши негизи клетканын миллиондогон бөлүгү бир учурда жана бир жерде кокустан пайда болгон деп жаткан болот. Болгондо да бүт ал бөлүктөрү бир учурда белгилүү бир тартип жана план менен чогулган болушу зарыл. Мындай нерсенин кокустан болушу, албетте, мүмкүн эмес. Ошондуктан клетканын бар болушу «жаратуунун», б.а. Жараткандын бар экендигинин апачык бир далили.

Бир салыштыруу жасасак, клетканын эволюция айткандай кокустуктар натыйжасында пайда болуу ыктымалдыгы типографиядагы бир жарылуу менен кокустан бир энциклопедиянын басылып калышынан да төмөн. Башкача айтканда, жашоонун кокустуктар натыйжасында келип чыгышы эч мүмкүн эмес.

Ошого карабастан, эволюционисттер дагы эле алгачкы дүйнө шарттары сыяктуу эң контрольсуз шарттарда жашоонун кокустуктар натыйжасында келип чыкканын жакташууда. Бирок бул эч качан илимий маалыматтарга туура келбейт. Мындан тышкары, эң жөнөкөй ыктымалдык эсептөөлөрү да жандуу бир клетка мындай турсун, ал клеткадагы миллиондогон белоктун бир даанасынын да кокустан пайда боло албашын математикалык жактан далилдеди. Бул дагы эволюция теориясынын акыл менен логикага эмес, кыял, фантазия жана ойдон чыгарылган пикирлерге таянган бир сценарийлер жыйындысы экенин көрсөтүүдө.

1. NUCLEUS All of the information pertaining to the human body is encoded here, in this DNA molecule. 2. ENDOPLASMIC RETICULUM It isolates and transports proteins and other molecules. 3. MITOCHONDRIA The cell's primary source of energy. The molecule ATP, vital for all body functions, is synthesized here. 4. CELL MEMBRANE Semi-permeable, it controls the entry and exit of molecules. 5. CELL MEMBRANE GATES They allow glucose and oxygen in, and transport synthesized protein and enzymes outside the cell.

Figure 1.2 Protein-producing ribosomes; energy-producing mitochondria; DNA, the central information bank; the endoplasmic reticulum that facilitates transport, the Golgi body that acts as a depot, the membrane which controls entry into and exit from the cell; all of the enzymes that have a duty in all reactions in the cell-with all of this planned, endless activity the cell operates like a perfectly run factory. Remember that the cell, harboring all of these processes, is a trillion times smaller than any factory.

Клеткалардан тышкары, ал клеткалар арасындагы кемчиликсиз бир гармония жана кызматташтыктын болушу да өзүнчө бир керемет. Адам денесиндеги бүт клеткалар башында бир клетканын бөлүнүп көбөйүшүнөн келип чыккан. Жана, эң башында, денебиздин азыркы түзүлүшү, формасы, планы жана бүт өзгөчөлүктөрү жөнүндөгү бардык маалыматтар ошол алгачкы клетканын ядросундагы хромосомаларда болгон.

Бүт клеткалар жалпы өзгөчөлүктөрү жагынан бир-бирине окшошот. Бирок ар бир орган түзүлүшүнө жана аткарган кызматына жараша өзгөчө формалар жана жөндөмдөр менен жабдылган, башка органдардыкынан айырмалуу клеткаларга ээ болот.

1. Centrioles 2. Smooth Endoplasmic Reticulum 3. Plasma Membrane 4. Mitochondrion 5. Nuclear Pore 6. Lysosome	7. Rough Endoplasmic Reticulum 8. Nuclear Membrane 9. Nucleus 10. Nucleolus 11. Ribosomes 12. Golgi Body
Figure 1.3 Generalized diagram of an animal cell

Ар бир клетка бүт иштөө системалары, байланышы, транспорту жана башкаруусу менен чоң бир шаарга окшош татаал системага ээ: клетка короткон энергияны өндүрүүчү станциялар; жашоо үчүн сөзсүз талап кылынган фермент менен гормондорду өндүрүүчү заводдор; өндүрүлүүчү бүт продукттар жөнүндөгү маалыматтар жазылган бир маалымат базасы (маалымат банкы); бир аймактан экинчисине чийки заттар менен продукттарды жеткирүүчү комплекстүү транспорт системалары; түтүктөр; сырттан келген чийки заттарды ишке жарактуу бөлүктөргө бөлүштүрүүчү алдыңкы лаборатория жана рафинирлөөчү заводдор; клетканын ичине киргизилчү же сыртка чыгарылчу материалдардын кирип-чыгышын башкарган адистешкен клетка мембранасы белоктору бул татаал түзүлүштүн бир бөлүгүн гана түзөт.

Адам аны түзгөн ушул клеткалардын өз ичинде да, бир-бирлери арасында да гармонияда иштеши натыйжасында өмүрүн уланта алат. Клетка башка клеткалар менен гармонияда иштеп жатып, өз өмүрүн да өтө тартиптүү жана кылдат бир тең салмактуулукта улантат. Бул тартибин улантуу, ички тең салмактуулугун сактоо үчүн муктаж болгон көп заттарды, энергиясы да кошо түздөн-түз өзү аныктап, өндүрөт. Өзү канааттандыра албаган муктаждыктарын болсо сырттан өтө кылдаттык менен тандап алат. Ушунчалык кылдат тандагандыктан, айланада ээнбаш жүргөн заттардын бир даанасы да клетканын уруксатысыз, туш келди анын эшиктеринен ичкери кире албайт. Клетканын ичинде ашыкча, максатсыз бир дагы молекула болбойт. Клетканын сыртына чыгуулар да ушул сыяктуу кылдат контрольдор, күчтүү текшерүүлөр натыйжасында жүрөт.

Мындан тышкары, клетка ар кандай тышкы коркунуч жана кол салууларга каршы өзүн коргой турган бир коргонуу системасына (иммундук системага) да ээ. Болгондо да, ичиндеги ушунча көп түзүлүш жана система, сансыз иш-аракеттерге карабастан, орточо бир клетканын көлөмү заманбап бир шаар сыяктуу канчалаган километр квадрат эмес, миллиметрдин 100дөн биринчелик гана.

Мына ушул дүйнөдөгү эң кичинекей жандыктын бул жерде кыскача бир канчасы санап өтүлгөн иштеринин ар бири, алдыда карала тургандай, өз-өзүнчө керемет.

Дүйнөнүн Эң Алдыңкы Заводу

Клеткадагы өндүрүш системасын дүйнөдө али теңдеши курула албаган, өтө алдыңкы технология менен иштеген кыялдагы бир заводго окшотсок болот. Бул кыялдагы завод көп сандагы жогорку технологиялуу бөлүктөрдөн турган жана ар бөлүгүндө ар кандай технологиялык продукттар өндүрүлчү ири бир объект. Продукттарынын бир бөлүгүн өз ичинде колдонот, бир бөлүгүн бир-бирине улап, жаңы өндүрүш жабдыктарын жасайт. Өндүргөн продукттарынын көпчүлүгүн болсо чийки зат жана жабдык (машина) катары сыртка жөнөтөт. Өндүрүштө минимум материал коротуп, максимум өндүрүмдүүлүккө жетет. Дүйнө жүзүндөгү эч бир завод жете албай турган деңгээлде экология досу. Калдыктарын өзү жок кылып, айлана-чөйрөнү дээрлик эч булгабайт.

Заводдогу өндүрүш жана операциондук системалары кемчиликсиз дизайн кылынган. Башкаруучулар, инженерлер, жумушчулар, кыскасы, бүт кызматкерлер өз кызматын эч кемчиликсиз орундатуучу жогорку сапаттуу робот жана компьютерлерден турат. Ал компьютер жана роботтор болсо фантастикалуу кинолордо гана кездешчү өтө жогорку деңгээлде.

Клеткадагы өндүрүш да ушул кыялдагы заводдогудай жасалат. Заводдогу роботтор менен машиналардын ролун клеткада «фермент» деп аталган өзгөчө процесстер үчүн адистешкен татаал түзүлүштүү белок молекулалары аткарат. Заводдогу маалыматтарды сактаган жана башкаруу ролун аткарган компьютерлердин ордуна клеткадагы маалымат жана башкаруу бул багытта адистешкен, көп сандагы атомдун биригишинен түзүлгөн, чоң, спираль формасындагы бир молекула тарабынан жасалат: «ДНК» молекуласы.

Эми бул керемет молекуланын өтө таң калыштуу түзүлүшүн жана жасаган керемет иштерин карайлы.

Footnotes

1-A. I. Oparin, The Origin of Life (New York: Dover Publications, date), p. 196.

2-Klaus Dose, "The Origin of Life: More Questions than Answers," Interdisciplinary Science Reviews, Vol. 13, No. 4, (1988): p. 352.

Днкнын Жашыруун Дүйнөсү

Технологиялык бир продуктту же объектти курууда жана башкарууда адамзаттын кылымдар бою топтогон тажрыйбасы менен илимий жетишкендиктери колдонулат. Дүйнөнүн эң алдыңкы жана татаал объекти болгон адам денесинин курулушу үчүн керектүү маалымат менен тажрыйба болсо ДНКда сакталган. Бул жерде баса белгилөө керек болгон жагдай мындай: ДНК алгачкы адамдан бери азыркы кемчиликсиздик жана татаалдыгы менен бирге бар болуп келген. Таң калыштуу түзүлүш жана өзгөчөлүктөрү менен бирге мындай молекуланын эволюционисттер айткандай кокустан пайда болушунун канчалык логикасыз экенин алдыдагы саптарды окуган сайын сиз да аныгыраак көрөсүз.

ДНК клетканын ортосунда жайгашкан ядродо кылдаттык менен корголуу турат. Адамда (саны 100 триллионго жеткен) клеткалардын орточо диаметринин 10 микрон (микрон=миллиметрдин миңден бири) экенин эске салсак, канчалык кичинекей бир аймак жөнүндө сөз болуп жатканын жакшыраак түшүнө алабыз. Бул кереметтүү молекула Аллахтын жаратуу чеберчилигиндеги кемчиликсиздик менен кереметтүүлүктүн ачык бир далили. Жалгыз ушул молекуланы изилдөө жана алигече аз бир бөлүгү гана ачыла алган сырларын чечүү үчүн атайын бир илим тармагы да түзүлгөн: «генетика»... 21-кылымдын илими деп кабыл алынган генетика колундагы ар кандай технологиялык мүмкүнчүлүктөргө карабастан, ДНКнын табышмагын чечүүдө эми гана «эмгектеп» баштады.

Ядродогу Жашоо

Адам денесин бир имаратка салыштырсак, дененин бүт майда-чүйдөсүнө чейинки план жана долбоору ар бир клетканын ядросундагы ДНКда жазылган.

Адамдын эне курсагындагы жана төрөлгөндөн кийинки өрчүшүнүн баары алдын ала аныкталган бир программага ылайык жөнгө салынат. Адамдын өрчүшүнүн мындай кемчиликсиз жөнгө салынышы Куранда төмөнкүчө айтылат:

Адам «өз башымча жана жоопкерчиликсизмин» деп ойлойбу? Өзү куюлган маниден (спермадан) бир тамчы суу эмес беле? Анан бир алак (эмбрион) болду, анан (Аллах аны) жаратты жана бир «тартип ичинде калып берди.» (Кыямат Сүрөсү, 36-38)

Эне курсагында жаңы уруктанган бир жумуртка клеткасы кезибизде эле келечектеги бүт өзгөчөлүктөрүбүз Аллах тарабынан аныкталып, «бир тартип ичинде» ДНКларыбызга жайгаштырылган. Отуз жашка келгендеги боюбуз, түсүбүз, кан тобубуз, жүзүбүздүн формасы сыяктуу бүт өзгөчөлүктөрүбүз отуз жыл тогуз ай мурдатан, б.а. уруктанган кезибизден баштап баштапкы клеткабыздын ядросунда коддолгон.

ДНКдагы бул маалыматтар мындай тышкы көрүнүштөрдү эле аныктабайт. Ошол эле учурда клетка жана денедеги миңдеген түрдүү окуяны жана системаны да башкарат. Мисалы, адамдын кан басымынын төмөн, жогору же нормалдуу болушу да ДНКдагы маалыматтардан көз-каранды.

1. Nucleolus	2. Nuclear Membrane
Figure 2.1 Diagram of the nucleus found at the center of the cell

Адам Клеткасындагы Ири Энциклопедия

ДНКда жазылган маалыматтар өтө масштабдуу. Көзгө көрүнбөгөн бир ДНК молекуласында толук бир миллион энциклопедия бетин толтура алаарлык көлөмдө маалымат болот. Көңүл буруңуз; толук 1 000 000 энциклопедия бети... Б.а. ар бир клетканын ядросунда адам денесинин функцияларын башкарууга жараган бир миллион беттик бир энциклопедияга бата турган көлөмдөгү маалымат коддолгон. Бир салыштыруу жасасак, дүйнөнүн эң чоң энциклопедияларынын бири болгон 23 томдук "Encyclopedia Britannica"нын да жалпы 25 миң бети бар. Демек бул жерде керемет бир көрүнүш бар. Микроскопиялык клетканын ичиндеги андан алда канча кичинекей болгон бир ядродогу бир молекулада миллиондогон маалыматтарды камтыган дүйнөнүн эң чоң энциклопедиясынан 40 эсе көп бир маалымат кампасы сакталуу турат. Бул болсо 920 томдук, дүйнөдө башка теңдеши жок, ири бир энциклопедия дегенди билдирет. Алынган маалыматтар боюнча, бул ири энциклопедия болжол менен 3 миллиард түрдүү маалыматты камтыйт.

Бул акыркы эки сөздү кайталайлы; «маалыматты камтыйт»...

Мына ушул жерде токтоп, оозубуздан оңой гана чыккан бул эки сөз жөнүндө ой жүгүртүшүбүз керек. Бир клетканын ичинде миллиарддаган маалымат бар экенин айтуу оңой. Бирок бул эч сөз арасында айтып өтүп кете турган бир нерсе эмес. Себеби бул жерде бир компьютер же китепкана жөнүндө эмес, белок, май жана суу молекулаларынан гана турган, миллиметрден 100 эсе кичинекей бир куб жөнүндө сөз болуп жатат. Бул кичинекей бир кесим эттин ичинде миллиондогон маалымат мындай турсун, бир эле маалыматтын болушу жана анын ошол бир маалыматты эле сактап турушу да өтө улуу бир керемет болмок.

Адамдар азыркы кылымда маалыматты сактоо үчүн компьютерлерди колдонушууда. Компьютер технологиясы болсо учурда бүт башка технологиялардын башында турган эң алдыңкы технология деп кабыл алынууда. Мындан 20 жыл мурда бир бөлмөчөлүк көлөмдөгү бир компьютер сактаган маалыматты учурда кичинекей «микрочиптер» сактай алышууда... Бирок муну эске салуу керек: адам мээси кылымдар бою чогулткан маалыматы жана көп жылдарга созулган аракеттери натыйжасында гана иштеп чыккан бул акыркы технология да алигече бир клетка ядросунун маалымат сактоо сыйымдуулугуна жакындай элек. Мындай керемет сыйымдуулуктагы ДНКнын кичинекейлигин көрсөтүү үчүн төмөнкүдөй салыштыруу жасоо жетиштүү болот.

Бүгүнкү күнгө чейин жашап өткөн бүт жандык түрлөрүнүн бүт өзгөчөлүктөрү маалымат катары ДНКга жүктөлсө, жалпы ДНК көлөмү бир чай кашыктын кичине бир бөлүгүн гана толтурмак. Болгондо да, анда бүгүнкү күнгө чейин жазылган бүт китептерди сактай ала турганчалык бош орун артып калмак.3

Көзгө көрүнбөгөн, диаметри миллиметрдин миллиарддан бири чоңдугундагы, атомдордун катарга тизилишинен түзүлгөн бир чынжыр мындай маалыматка жана эс-тутумга кантип жете алат? Бул суроого муну да кошуңуз: денеңиздеги 100 триллион клетканын ар бири бир миллион бетти жатка билет, сиз мээлүү жана аң-сезимдүү бир адам болуп туруп өмүрүңүз бою канча энциклопедия бетин жаттай аласыз?

Клеткадагы Акыл

Демек муну кабыл алышыңыз керек: ашказаныңыздагы же кулагыңыздагы кандайдыр бир клетка сизден канчалаган эсе билимдүү, ал маалыматты эң туура жана эч кемчиликсиз колдонгону үчүн сизден алда канча акылдуу.

Андай болсо бул акылдын булагы эмне? Кантип денеңиздеги 100 триллион клетканын ар бири өз-өзүнчө ушунчалык керемет акылдуу боло алат? Булар болгону атом жыйындылары гана жана аң-сезимдери жок. Бүт элементтердин атомдорун алып, башкача формада жана санда бир-бирине улап, башка молекулаларды пайда кылсаңыз, баары бир акыл ала албайсыз. Ал молекулалардын чоң, кичине, жөнөкөй же татаал болушу да эч нерсени өзгөртпөйт. Аң-сезимдүү бир ишти уюштуруп, жасай ала турган бир акылды эч качан ала албайсыз.

Анда кантип, ушул сыяктуу эле, белгилүү сандагы акылсыз жана аң-сезими жок атомдун белгилүү формаларда тизилишинен түзүлгөн ДНК жана аны менен гармониялуу иштеген ферменттер аң-сезимдүү көптөгөн иштерди жасап, клеткадагы сансыз татаал жана ар кандай процесстерди кемчиликсиз уюштурушууда? Мунун жообу өтө жөнөкөй; акыл бул молекулаларда же аларды ичинде камтыган клеткада эмес, ал молекулаларды ошол иштерди жасай турган кылып программалап жараткандын өзүндө.

Кыскасы, акыл чыгармада эмес, ал чыгарманы жаратканда болот. Эң алдыңкы компьютер дагы аны бүт майда-чүйдөсүнө чейин долбоорлогон, аны иштете турган программаларды жазып ага жүктөгөн жана колдонгон бир акыл менен мээнин эмгеги, чыгармасы. Ошол сыяктуу, клетка да, ичиндеги ДНК менен РНКлар да, ал клеткалардан турган адам да аларды жана жасаган иштерин жараткандын чыгармалары гана. Чыгарма канчалык кемчиликсиз жана таасирдүү болбосун, акыл дайыма ал чыгарманын ээсинде болот.

Бир күнү бир лабораторияда столдун үстүндө өтө алдыңкы технологиялуу бир диск тапсаңыз, жана аны бир компьютер жардамы менен окуп ичинде сизге тиешелүү миллиарддаган маалымат бар экенин көрсөңүз, анда оюңузга биринчи кезекте бул маалыматтар ким тарабынан жана эмне максатта жазылган деген суроо келмек.

Ушул эле суроону эмне үчүн клетка жөнүндө сурабайбыз? Дисктин ичиндеги маалыматтар бирөөлөр тарабынан ал жерге жазылган болсо, андан алда канча жогору жана алдыңкы технологиялуу ДНК ким тарабынан эч кемчиликсиз долбоорлонуп, жаратылып, өзү да өзүнчө бир керемет болгон кичинекей клетканын ичине кылдаттык менен жайгаштырылган? Болгондо да, миңдеген жыл мурда бүгүнкү күнгө чейин эч бир касиетин жоготпостон. (Дискти жасаган жана ичине маалыматтарды жазган адам мээсинин да ушул клеткалардан тураарын унутпайлы.) Бул саптарды окушуңуз, көрүшүңүз, дем алышыңыз, ойлонушуңуз, кыскасы, бар болушуңуз жана өмүрүңүздү улантышыңыз үчүн дайыма кызмат кылган бул клеткалардын ким тарабынан жана эмне үчүн жасалганын суроодон да маанилүүрөөк эмне болушу мүмкүн сиз үчүн?

Сиздин оюңузча, өмүрүңүздө сизди эң көп кызыктырган нерсе ушул суроонун жообу эмеспи?

Бул суроонун жообу мындай: ааламдагы жандуу жансыз бүт нерселерди жоктон жараткан, бүт жандыктардын курулуш материалы болгон клетканын ичине керемет өзгөчөлүктөрү менен ДНКны жайгаштырган чексиз кудуреттүү Аллах. Адамдын жашоодогу максаты – ушул чындыкты көрө алуу жана Улуу Раббибизге кулчулук кылуу.

Дагы Бир Канча Мисал

Белгилүү бир ыкма: бир учак кырсыгы натыйжасында эч ким жашабаган бир жерге түшүп аман калган жолоочулар аларды абадан издеген куткаруучу топторго аларды табышы үчүн чоң бир «Х» тартып коюшат. Колдорундагы буюмдарын же топтогон нерселерин колдонуп түз жана чоң бир Х белгисин жасашат. Натыйжада абадагы топ бул «акыл менен жасалган» ишаратты көрүп, ал жерде акылдуу жандыктар, б.а. адамдар бар экенин түшүнөт.

Түркиядагы шаарлар арасы автожолдордо баратып, кээде жолдун жээгиндеги дөбөлөрдүн боорлорунда ак таштардан жазылган жазууларды көрөсүз; «Баары мекен үчүн» же «Түркмүн деген кандай бактылуу» деген сыяктуу. Мындай жазуулардын ал жерде кантип пайда болгону болсо айдан ачык. Ошол тараптарда бир жерде бир аскердик топ бар жана дөбөнүн бооруна ак таштардан ушул сыяктуу жазууларды жазышкан.

Бирөө чыгып бул жазуулар аң-сезимдүү бир мээ, мисалы аскерлер тарабынан жазылган эмес, тескерисинче кокустан пайда болгон деп айта алабы? Бирөө чыгып «бул таштар тоодон ылдый кулап баратып кокустан тизилип калган жана «Баары мекен үчүн» деген сүйлөмдү пайда кылган» дей алабы?

Же болбосо бир «илимпоз» чыгып, «дүйнөдө триллиондогон таш бар, алар миллиондогон жылдан бери тоголонуп жатат, демек таштардын бир бөлүгү кокустан ушундай маанилүү бир жазуу пайда кыла турган абалда тоголонуп бир жерге чогулушу мүмкүн» десе, буга жаш балдар да күлбөйбү? Болгондо да, илимий бир услуп менен сүйлөсө, илимий түшүндүрмөлөрдү жасаса, ыктымалдуулук эсептерин көрсөтсө, бүт адамдар анын акылынан ансайын көбүрөөк күмөн санабайбы? Себеби «Баары мекен үчүн» сүйлөмү мындай турсун, жакшынакай бир «Б» тамгасынын да кокустан пайда болуу ыктымалдыгы жок. Тоонун башында ак таштардан түзүлгөн жакшынакай бир «Б» көрсөңүз, «муну бул жерге эмне максатта жазышты экен» деп ойлоносуз.

Бул мисалдар аркылуу муну айткыбыз келип жатат: эгер бир жерде кичине эле бир план бар болсо, ал жерде сөзсүз бир акыл ээсинин издери бар. Эч бир акыл чыгармасы кокустан пайда болбойт. Бир тоонун бетине миллиарддаган жолу ак таштарды тоголотсоңуз, «Баары мекен үчүн» деген жазууну, ал тургай, жакшынакай бир «Б» тамгасын да ала албайсыз. Эгер бир жерде бир тамга бар болсо, ал тамганын сөзсүз бирөө тарабынан жазылганын бүт баары кабыл алат. Авторсуз тамга болбойт.

Адам денеси болсо «Баары мекен үчүн» сүйлөмүнөн триллиондогон эсе комплекстүүрөөк бир түзүлүшкө ээ жана бул татаал түзүлүштүн «кокустан» пайда болгон болушу эч эч мүмкүн эмес, демек адамды да, анын клеткасын да, ДНКсын да кемчиликсиз пландап жөнгө салган – бул Аллах. Асмандардын, жердин жана ал экөө арасындагы бүт нерселердин Жаратуучусу Аллахтын бар экенин жана кудуретин тануу болсо эң чоң акылсыздык, жана ошондой эле, жалганчылык жана текебердик болот. Ал акыл менен кудурет ээсине жасалган чоң сый-урматсыздык болот.

Бирок, тилекке каршы, «таштардын өзүнөн-өзү тизилип, үч кичинекей сөздү жазышы мүмкүн эмес» деп кесе айткан көп кишилер «миллиарддаган атом бир-бирден пландалган бир тизмекке тизилип ДНКдай керемет иштерди жасай алган бир молекуланы «кокустуктар» натыйжасында пайда кылган» деген жалганды эч каршы чыкпастан угушууда. Гипноздолгон бир кишинин «сен бир эшик, дарак же кескелдириксиң» дегенди каршы чыкпай, кабыл алышы сыяктуу...

ДНК Энциклопедиясынын Тили

Калктардын жашоосу маалымат агымы жана байланышка таянат. Кишилер менен урпактар арасындагы маалымат агымында эң негизги каражат болсо – бул тил. Тил белгилүү бир коддор, б.а. тамгалар аркылуу чагылдырылат. Түркчө 29 тамгадан, б.а. 29 коддон турган бир тил. Ал коддор сөздөрдү, сөздөр болсо сүйлөмдөрдү түзөт. Маалымат агымы жана сакталышы ушул коддор аркылуу ишке ашат.

Клеткадагы тил да ушуга окшош. Адамдын бүт физикалык өзгөчөлүктөрү ошол тил аркылуу коддолуп клетка ядросуна сактап коюлган жана ошол тил аркылуу клетка тарабынан колдонула алат. Ал тил ДНК аттуу башчы молекуланын тили. Төрт тамгалуу ал ДНК тили A, T, G жана C тамгаларынан турат. Ар бир тамга «нуклеотид» деп аталган төрт өзгөчө базанын бирин чагылдырат. Ал базалардын миллиондогону белгилүү бир катарда тизилүү аркылуу ДНК молекуласын түзүшөт.

1. Sugar-Phosphate 2. Hydrogen Bonds	3. Base 4. Length of one complete twist of DNA 3.4nm =0.000034mm
Figure 2.2

Ядродогу маалымат базасында маалыматтар ушундай жол менен сактап коюлган. Биз ал маалымат базасындагы код системасын баян кылганда, оңой болушу үчүн ДНКны түзгөн нуклеиндик кислота молекулаларын тамга менен көрсөтүүнү улантабыз. Ал тамгалар эки-экиден жупташып, тепкичтерди пайда кылышат. Ал тепкичтер болсо үстү-үстүнө жыйылып гендерди пайда кылышат. ДНК молекуласынын бир бөлүгү болгон ар бир ген адам денесиндеги белгилүү бир өзгөчөлүктү контрольдойт. Бойдун узундугу, көздүн өңү, мурундун, кулактын, баш сөөгүнүн материалы, формасы сыяктуу сансыз өзгөчөлүктөр тиешелүү гендердин буйругу менен келип чыгат. Ал гендердин ар бирин бир китептин беттерине салыштырсак болот. Беттерде болсо A- T- G- C тамгаларынан турган тексттер бар.

Адам клеткасындагы ДНКларда 200000 тегерегинде ген болот. Ар бир ген өзү туура келген белок түрүнө жараша саны 1000 менен 186000 арасында өзгөргөн нуклеотиддердин өзгөчө бир катарда тизилишинен келип чыгат. Ал гендер адам денесинде кызмат кылган болжол менен 200000дин тегерегиндеги белоктун коддорун сактайт жана ал белоктордун өндүрүшүн көзөмөлдөйт.

Figure 2.3 The arrangement of the adenine, thymine, cytosine, and guanine bases in DNA. The bases are paired to each by hydrogen bonding, and the order of the base pairs makes up the language of life.

Ал 200000 ген камтыган маалымат ДНКдагы жалпы маалыматтын 3%ын гана түзөт. Калган 97%дык бөлүк болсо учурда дагы эле табышмак бойдон калууда. Акыркы жылдардагы изилдөөлөр ал 97%дык белгисиз бөлүктө денедеги өтө татаал иш-аракеттердин башкаруусун камсыз кылган механизмдер жөнүндө жана клетканын жашоосун улантышы жөнүндө өтө маанилүү маалыматтар бар экенин көрсөттү. Бирок алдыда жасала турган көп иштер бар.

Гендер хромосомалардын ичинде болот. Ар бир адам клеткасынын (көбөйүү клеткаларынан тышкары) ядросунда болсо 46 хромосома бар. Ар бир хромосоманы ген беттеринен турган бир томго окшотсок, клеткада адамдын бүт өзгөчөлүктөрүн камтыган 46 томдук бир «клетка энциклопедиясы» бар деп айтканга болот. Мурдараак айтылган энциклопедия мисалын эстесек, бул клетка энциклопедиясы толук 920 томдук "Encyclopedia Britannica" камтыган маалыматка тең келет.

Ар бир адамдын ДНКсындагы тамгалардын тизмеги ар түрдүү. Ушул күнгө чейин дүйнөдө жашап өткөн миллиарддаган адамдын баарынын бир-биринен айырмалуу болушунун себеби ушунда. Органдар менен кол-буттардын жалпы түзүлүш жана функциялары бүт адамдарда бирдей. Бирок бүт адамдар ушунчалык кылдат айырмалар менен ушунчалык майда-бараттуу жана өзгөчө жаратылгандыктан, бардык адамдар бир клетканын бөлүнүшүнөн пайда болгонуна, жана жалпы түзүлүшү бирдей болгонуна карабастан, миллиарддаган түрдүү адам келип чыккан.

Денебиздеги бүт органдар гендер сүрөттөгөн планга ылайык жасалат. Бир канча мисал берсек; илимпоздор чыгарган бир ген атласы боюнча денебизде тери 2559, мээ 29930, көз 1794, шилекей бези 186, жүрөк 6216, көкүрөк 4001, өпкө 11581, боор 2309, ичеги 3838, скелет булчуңу 1911 жана кан клеткалары 22092 ген тарабынан контрольдолот.

ДНКдагы тамгалардын тизилүү катары адамдын түзүлүшүн эң майда-чүйдөсүнө чейин аныктайт. Бой, көз, чач жана теринин өңү сыяктуу өзгөчөлүктөрдөн тышкары, денедеги 206 сөөктүн, 600 булчуңдун, 10000 угуу нерви тармагы, 2 миллион оптикалык нерв тармагы, 100 миллиард нерв клеткасы, 100000 километр узундуктагы тамырлар (кошумча шилтеме: http://encarta.msn.com/encyclopedia_761566878/Circulatory_System.html) жана 100 триллион клетканын пландары бир даана клетканын ДНКсында жазылуу.

Эми бул маалыматтардан соң ой жүгүртөлү: бир тамга да бир жазган киши болмоюнча пайда болбойт, демек адам клеткасындагы миллиарддаган тамгалар кантип пайда болгон? Ал тамгалар кантип мынчалык кемчиликсиз жана татаал бир дененин теңдешсиз планын түзө турган бир тартипте, бир маанини билдире тургандай абалда тизилишкен? Эгер ал тамгалардын тартиби бир азга эле бузулганда, кулагыңыз курсагыңызда жайгашмак же көздөрүңүз таманыңыздан орун алмак. Колдоруңуз артыңызга жабышкан абалда төрөлүп, түрү суук болуп өмүр сүрүшүңүз мүмкүн эле. Азыр келбеттүү бир адам болуп жашап жатышыңыздын сыры ДНКларыңызда жайгашкан 46 томдук энциклопедиядагы тамгалардын «катасыз» абалда тизилгендигинде. Албетте, ал тамгалардын өз акылы жана эрки менен антип тизилип калган болушу мүмкүн эмес. Бул жерде биз тамга деп атаган гендер улуу акыл жана чексиз илим ээси Аллах тарабынан жаратылган. Кокустук сөзүнө эч орун калтырбаган бул керемет тизилүү Аллахтын кемчиликсиз жаратуусунун бир натыйжасы:

Ал – Аллах, Ал – жаратуучу, кемчиликсиз пайда кылуучу, «калып жана келбет» берүүчү. Эң сонун ысымдар Аныкы. Асмандарда жана жердегилердин баары Аны тасбих кылууда. Ал – Азиз, Хаким. (Хашр Сүрөсү, 24)

ДНК Кокустук Түшүнүгүн Жок Кылат

Figure 2.4 The arrangement of atoms in the DNA helix, whose diameter is only a millionth of a millimeter

Математика учурда ДНКда жазылган маалыматтардын пайда болушунда кокустукка орун жок экенин далилдеди. Миллиондогон баскычтан турган ДНК молекуласы мындай турсун, ДНКны түзгөн 200000 гендин бир даанасынын да кокустан пайда болуу ыктымалдыгы такыр жок. Эволюционист бир биолог Солсбери (Salisbury) бул ыктымалсыздык жөнүндө мындай деген:

Орточо чоңдуктагы бир белок молекуласы болжол менен 300 аминокислотадан турат. Муну контрольдогон ДНК чынжырында болсо болжол менен 1000 нуклеотид болот. Бир ДНК чынжырында төрт түрдүү нуклеотид бар экенин эстесек, 1000 нуклеотиддик бир тизмек 4 даражасы 1000 түрдүү болушу мүмкүн. Кичинекей бир логарифма эсеби менен табылган бул сан болсо акылга сыйбай турган чоң мааниге барабар.4

Б.а. айланада бүт керектүү нуклеотиддер бар, алар өз ара байланыш түзүшү үчүн керектүү бүт комплекстүү молекулалар менен байланыштыруучу ферменттердин баары даяр турат деп элестетсек да, ал нуклеотиддердин керектүү катарда тизилүү ыктымалдыгы 41000ден 1, башкача айтканда, 10600дөн 1 ыктымалдык дегенди билдирет. Кыскасы, адам денесиндеги орточо бир белоктун ДНКдагы кодунун кокустук натыйжасында, өзүнөн-өзү пайда болуу ыктымалдыгы 1дин жанына 600 даана нөл жазылып алынган сандан 1ге барабар. Бул астрономиялыктан да чоң сандан 1 ыктымалдык деген болсо иш жүзүндө «0» ыктымалдык деген мааниге келет. Демек, мындай бир тизилүү акылдуу жана аң-сезимдүү бир күчтүн контролу астында гана ишке ашкан; ал илим жана күчтүн ээси – асмандардын жана жердин Жаратуучусу Улуу Аллах...

Азыр окуп жаткандарыңызды ойлоп көрүңүз. Тамгалар (ар бир тамга үчүн ар башка бир басым калыбы колдонулуп) өз башынча жана туш келди тизилип ушундай текстти пайда кылды деген бир адамга кандай көз менен карамаксыз? Албетте, анын сөзүн эч логикасыз кабыл алып, бул текстти сөзсүз акылдуу жана аң-сезимдүү бирөө тарабынан жазылган демексиз. ДНКдагы абал да дал ушундай.

Фрэнсис Крик (Francis Crick) ДНКнын түзүлүшүн ачкан биохимик, бул темада жасаган изилдөөлөрүнөн улам Нобель сыйлыгын алган. Башында күчтүү бир эволюционист болгон Крик ДНКнын керемет түзүлүшүнө күбө болгон соң жазган эмгегинде илимий бир чындыкты төмөнкүчө айткан:

Учурдагы колдогу маалыматтардын негизинде чынчыл бир адам мындай гана дей алат: кандайдыр бир мааниде жашоо кереметтүү абалда келип чыккан. Бул ишке ашышы үчүн өтө көп шарттар бир учурда камсыздалышы керек.5

Криктин ою боюнча, дүйнөдө жашоо эч качан кокустан пайда боло албайт. Көрүнүп тургандай, ДНК темасында эң адис киши дагы, эволюционист болгонуна карабастан, кокустукка орун бере алган эмес.

Беш миллиард тамгадан турган ДНКдагы маалыматтар A-T-G-C тамгаларынын өзгөчө жана маанилүү бир катарда тизилишинен түзүлөт. Бирок ал катарда бир тамгадан да ката кетирилбеши керек. Энциклопедияда туура эмес жазылган бир сөз же тамга катасына көп маани берилбейт, өтүп кетилет. Ал тургай, байкалбай да калат. Ал эми ДНКда болсо кандайдыр бир баскычтагы, мисалы 1 миллиард 719 миллион 348 миң 632нчи баскычтагы бир тамганын туура эмес коддолушу сыяктуу бир ката да, клетка үчүн, жана натыйжада адам үчүн коркунучтуу натыйжаларга себеп болот. Мисалы, жаш балдарда кездешкен лейкемия (кан рагы) оорусу ушул сыяктуу бир туура эмес коддоонун натыйжасы.

1. Nucleosome 2. DNA 3. Highly Condensed Chromosome Form	4. Looped Domains 5. DNA Thread 6. Thread-Like Chromosome Form
Figure 2.5 The packaging of DNA inside the chromosomes. One DNA molecule is found in each chromosome. The total length of one DNA molecule in any one cell is about one meter. The total thickness of the chromosome is 1 nanometer-that is, a billionth of a meter. The packaging of the one-meter-long DNA molecule into an area a billionth of its size, the constant decoding of this DNA molecule, the copying of the DNA at the proper time, and the absence of any complications during all of these processes are beautiful examples of God's perfect creation.

Негизи муну «туура эмес коддоо» деп айтуу туура эмес болот. Себеби бүт нерселер сыяктуу, адамдын ДНКсы да Аллах тарабынан жаратылган жана кээ-кээде болсо да кездешкен каталар белгилүү бир даанышмандык (Аллахтын белгилүү максаты) негизинде келип чыгат. Ракты пайда кылган коддоо катасы атайын жаратылган бир ката. Адамга анын алсыздыгын көрсөтүү, адамдын негизи канчалык кылдат тең салмактуулуктар менен жаратылганын жана ал тең салмактуулуктардын кичине эле бузулушу натыйжасында башына кандай кыйынчылыктар келиши мүмкүн экенин эскертүү үчүн Аллах тарабынан атайын, белгилүү бир даанышмандык менен жаратылган.

Figure 2.6 The DNA code for the beta-globin gene, one part of the hemoglobin gene that allows for the transport of oxygen. The code is read just as one would read an English sentence, from left to right. If even one letter in this code is wrong, a completely faulty protein results. The genetic code of just one part of the hundreds of thousands of proteins is of the utmost complexity, as can be seen from the figure above. For a complete human body, billions of these codes are needed. Such perfect instructions could never have come about without an intelligent being to create them.

Днкнын Өзүн Жупташы

1. Old 2. New

Figure 2.7 Replication of the DNA helix. With the help of many enzymes, the helix unwinds and opens up like a zipper. Then nucleotides are secured from the surroundings, and pairs are formed with the appropriate base on each strand. In this way are formed two new helixes of DNA, each an exact copy of the other.

Белгилүү болгондой, клеткалар бөлүнүп көбөйүшөт. Адам денеси башында бир клетка болот, анан ал клетка бөлүнөт жана натыйжада 2-4-8-16-32... болуп эселенип көбөйөт.

Бул бөлүнүү процесси натыйжасында ДНКга эмне болот? Клеткада бир даана ДНК чынжыры бар. Бирок жаңы пайда болгон клетка да бир ДНКга муктаж болот. Бул жетишпестикти чечүү үчүн ар бир этабы өзүнчө бир керемет болгон кызыктуу бир катар процесстер жүрөт. Аягында клетка бөлүнөөрдөн бир аз мурда ДНКнын бир копиясы жасалат жана ал жаңы клеткага берилет.

Клетканын бөлүнүшүнө жасалган байкоолор клетканын бөлүнөөрдөн мурда белгилүү бир чоңдукка жетиши керек экенин көрсөтөт. Ал белгилүү чоңдук чегинен өткөн соң бөлүнүү процесси өзүнөн-өзү башталат. Клетканын формасы бөлүнүүгө ыңгайлашып жалпайып баштаганда, ДНК да жогоруда айтылгандай өзүн жуптап баштайт.

Мунун мааниси мындай: клетка бүтүндөй бөлүнүү «чечимин алып», клетканын ичиндеги бөлүктөр ошол бөлүнүү чечимине ылайык иш-аракет жасап башташууда. Клетканын мындай коллективдүү ишти жасай турган аң-сезими жок экени анык. Бөлүнүү процесси жашыруун бир буйрук менен башталат жана ДНК баш болуп бүт клетка ошого жараша иш-аракет кылат.

ДНК өзүн көбөйтүү үчүн алгач маңдай-тескей эки бөлүккө бөлүнөт. Бул кубулуш өтө кызыктуу ишке ашат. Формасы спираль бир тепкичке окшогон ДНК молекуласы ал тепкичтин баскычтарынын ортосунан сыдырма сымал экиге бөлүнөт. Эми ДНК эки жарым бөлүккө бөлүнгөн болот. Эки бөлүктүн тең кем болгон жарымдары (экинчи тараптары) айланадагы даяр турган материалдар менен толукталат. Ошентип эки жаңы ДНК молекуласы өндүрүлгөн болот. Операциянын ар бир этабында фермент деп аталган жана алдыңкы роботтордой иштеген адис белоктор кызмат кылат. Бир караганда жөнөкөйдөй көрүнгөнү менен, бул операция учурунда ишке ашкан ара процесстер ушунчалык көп жана татаал болгондуктан, кубулушту терең баяндап берүү көптөгөн бетти ээлейт.

Жупташуу учурунда келип чыккан жаңы ДНК молекулалары текшерүүчү ферменттер тарабынан кайра кайра текшерип чыгылат. Кетирилген бир ката бар болсо –ал каталар өтө маанилүү болушу мүмкүн- заматта аныкталып, оңдолот. Каталуу код жулуп алынып, туурасы алып келип, жабыштырылат. Бүт бул процесстер ушунчалык тездик менен жасалгандыктан, мүнөтүнө 3000 баскычтуу нуклеотид өндүрүлүп жатканда, бир тараптан бүт ал баскычтар кызматкер ферменттер тарабынан кайра кайра текшерилип, керектүү оңдоолор жасалат. Өндүрүлгөн жаңы ДНК молекуласында тышкы факторлор натыйжасында демейкиге караганда көбүрөөк ката кетирилиши мүмкүн. Бул жолу клеткадагы рибосомалар ДНКдан келген буйрукка ылайык ДНК оңдоочу ферменттерди өндүрүп башташат. Ошентип ДНК да корголгон болот жана урпактын уланышы да коопсуздукка алынган болот.

1. Newly synthesized strand 2. One strand of the unwound DNA molecule 3. DNA polymerase 4. An RNA segment, called the Okazaki fragment, begins to be produced 5. The polymerase enzyme that produces DNA by joining together the RNA segments	6. DNA helicase 7. Primase 8. Helix-stabilizing proteins 9. RNA Primer 10. Compared to the other DNA strand, this one is synthesized more slowly.
Figure 2.8 The organization of the enzymes (proteins) that work during the process of replication. Differently structured enzymes with different duties clamp together and work as a team. The DNA helicase enzyme (in the center of the diagram) unzips the DNA molecule. DNA polymerase then adds the correct nucleotides to the incomplete strand of DNA left over at the top, synthesizing a new DNA molecule. The DNA polymerase moves continuously along the top strand while the DNA is being copied. Because the other DNA strand is an exact mirror image of the initial one, the polymerase enzyme working on this strand needs to move in the opposite direction. The events that take place on the second strand and the way in which the polymerase moves along it, are very different. As the DNA unwinds to form two single strands, there are primase enzymes found next to the DNA helicase. On the second strand, this enzyme starts building ten-nucleotide segments, called RNA primers, at intervals of about 200 nucleotides apart. DNA polymerase enzyme then starts filling in these gaps with small fragments, called Okazaki fragments, using these RNA primers as starting points. In this way the second DNA segment is formed. But the one difference is that on this DNA is left small RNA primer segments. DNA repair enzymes (e.g., uracil DNA glycosylase, AP endonuclease, etc.) that come into play at a later stage break off these RNA primer segments and replace them with DNA nucleotides. In the course of all these processes, helix stabilizing nucleoid proteins stabilize duplex DNA against denaturation. As a result of this series of processes, the second DNAis synthesized.

1. One strand of the unwound DNA molecule 2. Newly synthesized strand of DNA 3. DNA polymerase 4. Main DNA 5. Helix-Stabilizing Proteins 6. DNA Primase 7. DNA helicase 8. RNA Primer 9. RNA segment, called the Okazaki fragment 10. Compared to the other DNA strand, this one is synthesized more slowly. Figure 2.9 Enzymes work together in the base pairing of DNA. This combined structure resembles a sewing machine, composed of proteins, that works on the DNA from start to finish and produces a copy of it. Right: This collective mechanism in its active state. In reality, the structure shown in this figure is three-dimensional.

1. Chromatids 2. Centromere knot 3. Micro-tubules	4. Chromatin fibers 5. Outer membrane 6. Inner membrane 40-60mm
Figure 2.10 Duplication of chromosomes during cell division. Each chromosome is copied and thus divides into two. The figure shows two sister chromatids just before they separate. At the last stage of division, the chromosomes move in opposite directions along the microtubules to which they are bound.

Клеткалар да адамдар сыяктуу төрөлүп, көбөйүп, анан өлүшөт. Бирок клеткалардын өмүрү адам өмүрүнөн алда канча кыска болот. Мисалы, алты ай мурда денеңизди түзгөн клеткалардын көпчүлүгү бүгүн жок. Бирок өз убагында бөлүнүп ордуларына жаңыларын калтырганы үчүн сиз бүгүн жашап жатасыз. Ушул себептен клеткалардын көбөйүшү, ДНКнын копияланышы сыяктуу процесстер адам өмүрүн улантышы үчүн кичинекей да катага жол берилбеши керек болгон өтө маанилүү процесстер болуп саналат. Көбөйүү процесси ушунчалык кемчиликсиз иштегендиктен, ката деңгээли 3 миллиард баскычта бир баскыч гана. Бул жалгыз ката да кандайдыр бир маселеге себеп болбостон, денедеги жогорку контроль механизмдери тарабынан жок кылынат.

Күн сайын эртеден кечке, сиздин эч кабарыңыз да болбостон, денеңизде сиздин өмүрүңүз эч көйгөйсүз уланышы үчүн укмуш бир кылдаттык жана жоопкерчилик түшүнүгү менен сансыз процесстер жана көзөмөлдөр жасалып, чаралар көрүлөт. Баары өз кызматын кемчиликсиз жана ийгиликтүү жасайт. Аллах эң чоңунан эң кичинекейине, эң жөнөкөйүнөн эң татаалына чейин сансыз атом менен молекуланы сиз жакшы жана ден-соолукта өмүр сүрүшүңүз үчүн кызматыңызга берген. Ушул берешендик жана сый-жакшылыктардын өзү эле адамдын дайыма шүгүр кылышы үчүн жетиштүү эмеспи? Же адам акылы ордуна келиши үчүн сөзсүз бул кемчиликсиз системада бир катар көйгөйлөр жаратылышын күтүшү керекпи?

Эң кызыгы: ДНКнын өндүрүшүн камсыз кылган жана түзүлүшүн көзөмөлдөгөн ферменттер – бул кайра эле ДНКда жазылган маалыматтардын негизинде жана ДНКнын буйругу жана контролу астында өндүрүлгөн белоктор. Бул жерде баары бир-бири менен байланыштуу татаал бир система бар; мындай системанын баскыч баскыч келип чыккан кокустуктар натыйжасында мындай абалга келиши эч качан мүмкүн эмес. Себеби фермент болушу үчүн ДНК болушу, ДНК болушу үчүн болсо фермент болушу керек, экөө тең болушу үчүн болсо клетка мембранасынан баштап бүт башка комплекстүү органеллдерине чейин толугу менен бар болушу шарт.

Жандыктар биринин артынан экинчиси ишке ашкан «пайдалуу кокустуктар» натыйжасында «баскыч баскыч» келип чыккан деген эволюция теориясы ушул ДНК-фермент парадоксу тарабынан толугу менен жокко чыгарылууда. Себеби ДНК менен фермент чогуу бир учурда бар болушу керек. Бул болсо Аллахтын бар экендигинин апачык далили.

Figure 2.11 DNA control mechanisms identify and repair any mistakes arising in the DNA as a result of external factors. These mechanisms are made up of enzymes produced according to instructions found within the DNA itself. There may be different types of repair mechanisms, but basically, the damaged nucleotide is repaired according to information contained in the opposite strand's corresponding nucleotide. This process shown in the figure above basically consists of three steps:  1) After being identified by an enzyme called DNA nuclease, the damaged portion of the DNA strand is removed. This results in a gap in the DNA strand. 2) Another enzyme, DNA polymerase, adds the necessary nucleotide according to the information contained in the undamaged strand of DNA. 3) The repair of the DNA is not quite finished. The gap resulting in the sugar phosphate backbone from this repair mechanism is filled in by an enzyme called DNA ligase. 1. Sugar phosphate backbone 2. Strand 1 3. Strand 2 4. Base pairs joined by hydrogen bonding 5. A mistake which has occurred in strand 1 6. Step 1 7. The damaged portion in strand 1 is removed.   8. Step 2 9. The gap in the defective strand 1 is filled in by DNA polymerase, according to the information found in strand 2. 10. Step 3 11. DNA ligase fills in the resulting gap. 12. Result: the defective region is repaired.
	Figure 2.12 An unwanted event that occurs from time to time: the incorrect copying of the DNA molecule. As can be seen in the first diagram, a uracil (U) has been placed instead of a cytosine (C) in the fourth base position of the DNA. An enzyme called Uracil-DNA glycosylase, which has the duty of repairing only this type of mistake, removes the uracil from the DNA strand. AP endonuclease removes the sugar phosphate group from this area. DNA polymerase and DNA ligase then attach the relevant nucleotides in their place. 13. An unwanted change that occurs in the bases 14. Uracil-DNA glycosylase 15. The base deficient DNA strand 16. AP endonuclease removes the sugar-phosphate piece 17. The help of DNA polymerase and DNA ligase

Эволюция Жалганынын Акыркы Башпаанеги: Мутациялар

Figure 2.13 1. DNA 2. Newly synthesized strand	3. DNA polymerase 4. Incomplete strand 5. Direction of DNA polymerase

Дарвин теориясын чыгарганда, бир түр ичиндеги көп түрдүүлүктүн себебин да, өз оюнан чыгарган «бир түр башка бир түргө өзгөрөт» деген көз-карашынын логикасын да түшүндүрө алган эмес. Түшүндүрүшү да мүмкүн эмес эле, себеби Дарвин ДНКдан кабарсыз болчу. Дарвин генетиканы да, биоматематиканы да, микробиологияны да билчү эмес. Бул илим тармактары Дарвин жашаган доордо жок болгондуктан, буларды билиши да мүмкүн эмес эле. Ал колундагы мүмкүнчүлүктөрү менен ар кайсы жаныбарларды союп, скелеттериндеги окшоштукка таянып илимий эмес, ойдон чыгарылган пикирлерин айткан. Жогорудагы илим тармактары али жарала элек болгондуктан, клетка жөнүндө изилдөө жасашы мүмкүн эмес эле.

Учурда өнүккөн технология менен адамдар клетканын кемчиликсиз жана комплекстүү механизмдеринен кабардар болушту. Алардын кокустан же убакыттын өтүшү менен өзүнөн-өзү пайда боло албашы аныкталды. Себеби бул комплекстүү системанын бүт бөлүктөрү бир учурда, бир жерде, кеми жана ашыгы жок, толугу менен пайда болушу керек эле. Болгондо да, бул система миңдеген түрдүү астыңкы системалардан турат. Андай болсо, бир учурда, бир жерде, кемчиликсиз бир системанын бир заматта пайда болушунун бир гана түшүндүрмөсү бар: «Жаратылуу». Ошентип адамдарды жаратылууну четке кагуу аркылуу Аллахтын жолунан буруу үчүн чыгарылган эволюция теориясынын канчалык чоң бир калп экени өнүккөн илим жана технология менен дагы бир жолу далилденди.

Бирок эволюция илимий бир чындык эмес, «Жаратылууну» четке каккан бүт идеологиялардын таянган бир пайдубалы эле. Ушул себептен кандай гана болбосун бул жалганды улантуу зарыл эле. Мунун чарасын башка бир жалгандан табышты: «мутация».

Эволюционисттер мутациялар натыйжасында примитивдик (жөнөкөй) түрлөр өнүккөн жана башка жаңы түрлөр келип чыккан деп чыгышты.

Мутация – бул жандыктын ДНКсында тышкы факторлор натыйжасында (химиялык заттар, рентген нурлары, радиация) келип чыккан өзгөрүүлөр. Бирок бул өзгөрүүлөр эч качан жаңы бир түр пайда кылбайт; себеби мутация генетикалык маалыматтын кемишине же орун алмашышына жол ачат. Генетикалык маалыматка жаңы бир нерселерди кошо алышпайт. Ар бир жандыктын генетикалык маалыматында өз түрүнө тиешелүү маалыматтар жазылган. Ошондуктан генетикалык өзгөрүү (мутация) ал жандык түрүндөгү орган жана түзүлүштөрдүн санын, өңүн жана формасын белгилүү бир деңгээлде өзгөртөт. Жандыкка эч качан жаңы бир орган же өзгөчөлүк кошо албайт. Болгондо да, мутациялардын 99,9%ы жандык үчүн зыяндуу, ал тургай, анын өлүмүнө себеп болот. Калган 0,01%ы болсо таасирсиз же зыяны башында аныктала албаган мутациялар. Генетикалык жана физиологиялык түзүлүштөрү атайылап мутацияга ыңгайлаштырылган вирустардан тышкары, мутациянын пайдалуу эч кандай салымы жок.

In the creation of the heavens and the Earth, and the alternation of night and day, there are signs for people with intelligence: Those who remember God, standing, sitting and lying on their sides, and reflect on the creation of the heavens and the Earth: “Our Lord, You have not created this for nothing. Glory be to You! So safeguard us from the punishment of the Fire.” (Qur’an, 3:190-191)

ДНК дене жөнүндөгү маалыматы жана ал маалыматты сактоо дизайны менен өтө жогорку бир түзүлүшкө ээ. Мынчалык алдыңкы бир системага жасалган бир тышкы кийлигишүү сөзсүз түрдө системаны бузат. Татаал механизмдүү бир аспапты туш келди өзгөртүү ал аспапты андан да өнүккөн абалга алып келбейт, тескерисинче бузат. Же башка мисал келтирсек, бир жер титирөө бир шаарды оңдобойт, кыйратат; дал мутациянын ДНКга болгон таасири сыяктуу.

Ортодо бир пайдалуу мутация бар деп элестетели. Ар бир пайдалуу мутацияга миңдеген зыяндуу мутация туура келмек, жана жалпы таасир түрлөрдүн өлүшүнө же бузулушуна себеп болмок. Бүгүнкү күндө дүйнө жүзү майда-чүйдө мутацияга туш болгон миңдеген түрү суук жандыктарга толо болушу керек эле. Адамдардын кээ бирлери үч көздүү, кээ бирлери эки мурундуу болуп, мышыгыңыз беш буттуу балдарды туушу керек эле. Бирок мутациялар зыяндуу жана ошол эле учурда өтө сейрек болот; мына ошондуктан аларга жашоодо эч орун жок.

Мутациялар себеп болчу өзгөрүүлөр Хиросима, Нагасаки же Чернобльдагы адамдар кабылгандай өзгөрүүлөр гана болушу мүмкүн: б.а. өлүктөр, майыптар жана түрү сууктар...

Эволюцияны далилдөө үчүн лабораторияларда радиацияга тосулган эксперименттерде алынган жыйынтык буттары баштарынан өсүп чыккан мөмө чымындарынан ары бара алган жок. Ушул күнгө чейин эч бир пайдалуу мутация мисалы байкала алган жок. Байкоого алынган бүт мутациялар зыяндуу. Бул жагдайды Жашоонун тамырлары аттуу китептин автору доктор Махлон Б. Хогланд (Mahlon B. Hoagland) мындайча айткан:

Эстей турган болсоңуздар, бир организмдин ДНКсындагы бир өзгөрүү дээрлик дайыма ал үчүн зыяндуу болот; башкача айтканда жашоосун улантуу мүмкүнчүлүгүн азайтат. Бир салыштыруу жасайлы; Шекспирдин пьесаларына туш келди кошулган сүйлөмдөрдүн аларды жакшыртышы көп мүмкүн эмес... Негизи ДНКдагы өзгөрүүлөр мутация менен болсо да, биз сырттан билип туруп кошкон жат гендер менен болсо да, жашоону улантуу ыктымалдыгын азайтуу өзгөчөлүгүнөн улам зыяндуу болот.6

Учурдагы эң белгилүү эволюционисттердин бири Ричард Доукинс да ага бир интервью учурунда узатылган «Белгилүү бир пайдалуу мутация мисалы барбы?» деген суроону жоопсуз калтырып, бул суроого эволюцияга далил боло турган бир жооп бере албашынын өзүн канчалык тынчсыздандырганын да кыймыл-аракеттери аркылуу апачык көрсөткөн.7

Бул темада дагы бир көңүл буруу керек болгон жагдай мындай: мутациялар кийинки урпакка өтүшү үчүн сөзсүз көбөйүү клеткаларында пайда болушу керек. Дененин кандайдыр бир клеткасында же органында келип чыккан өзгөрүү кийинки урпакка берилбейт. Мисалы, бир аял манжасынан ажырап калса, анын баласы ажырабайт, бир манжасы кем төрөлбөйт. Миң урпак бою ар бир туулган маймылга эки буттап басуу үйрөтүлсө, бир миң биринчи урпак туулганда бул өзгөчөлүк ага өтпөйт. Дагы бир мисал берсек; бир түрдүн сол колун он урпак бою кесип салсаңыз, он биринчи урпак кайра эле колу бар болуп туулат, колу эч качан жоголуп калбайт.

Көрүнүп тургандай, мутациялар эч качан жандыктардагы көп түрдүүлүктүн себеби боло алышпайт. ДНКдагы кемчиликсиз тизмек атайын пландуу жаратылган. Жана бул жаратуу улуу кудуреттүү Аллахка тиешелүү. Аллахтын кемчиликсиз жаратаары Куранда төмөнкүдөй кабар берилет:

Аллах силерге жерди үй, асманды там кылды; силерге келбет берди, келбетиңерди эң сулуу (бир назиктикте) кылды жана силерге сонун-таза нерселерден ырыскы берди. Мына силердин Раббиңер – Аллах ушул. Ааламдардын Рабби Аллах кандай Улуу. Ал – Хайй (тирүү) туруучу. Андан башка кудай жок; демек бир гана Ага ыклас кылып, Ага дуба кылгыла. Ааламдардын Раббисине мактоолор болсун. (Момун Сүрөсү, 64-65)

Аллахтын жаратканын тангандардын абалы да Куранда кабар берилген:

Асмандардын жана жердин мүлкү Ага тиешелүү; (Ал) балалуу болгон эмес. Ага мүлкүндө орток жок. Бүт нерсени жараткан, ага бир калып берген, белгилүү бир өлчөө менен жараткан. Аны коюп, эч нерсе жаратпаган, тескерисинче өздөрү жаратылган, өздөрүнө да зыян да, пайда да тийгизе албаган, өлтүрүүгө, жашатууга жана кайрадан тирилтип-жаюуга күчтөрү жетпеген бир топ кудайларды (кудай) тутунуп алышты. (Фуркан Сүрөсү, 2-3)

Footnotes

3-Michael Denton, A Theory in Crisis (New York: The Free Press, 1996), p. 334.

4-Frank B. Salisbury, Doubts About the Modern Synthetic Theory of Evolution, p. 336.

5-Francis Crick, Life Itself: Its Origin and Nature (New York: Simon & Schuster, 1981), p. 88.

6-Mahlon B. Hoagland, The Roots of Life (Houghton Mifflin Company, 1978), p. 145.

7-"Biological Evidence of Creation: From a Fog to a Prince," Keziah, American Portrait Films, Cleveland, OH, 1998.